Reageer
Een zachte avondtemperatuur, een kleurrijk podium tegen het donkerende groen van de Goffert, een innemende Iris Hond met haar prachtige muziek… dat waren een paar van de ingrediënten die dit concert tot een bijzondere belevenis maakten. Omdat ik als activiteitenbegeleider werk bij de RIBW Nijmegen en Rivierenland had ik de kans om er bij te zijn.
Want Iris Hond bracht niet alleen muziek, hoewel dat al een avond van onze aandacht waard zou zijn. Met haar ‘band’ van voornamelijk strijkers en een percussionist kregen we een mix van instrumentale nummers, eigen songs en klassieke hoogstandjes. Haar stem deed denken aan Norah Jones, maar dan donkerder, doorleefder, en was een mooie combinatie met de rijke soms zelfs schrijnende klanken van de muziek. Dat ze haar stiletto-pumps meteen na opkomst uitschopte en blootsvoets achter de vleugel zat past helemaal in dat beeld.
Hoera, er staat een interview met mij in de Gelderlander. Door Mirjam van Zelst, in de rubriek ‘Uit & Thuis’, waarbij het accent ligt op mijn eigen muzikale passies en daaruit voortvloeiende voorkeuren voor concertbezoek.
Het mocht uitdrukkelijk geen reclame zijn voor mijn KlankZaak, maar ik hoop toch op een wervend effect natuurlijk!
Aan de gedrukte versie is niets meer te corrigeren, maar hier neem ik toch even de gelegenheid om wat klein foutjes recht te zetten: waar het gaat over ‘Schuberts cantates’ moet natuurlijk staan ‘Schuberts liederen’, en het Engelse Glyndeborne spellen we in werkelijkheid Glyndebourne. Zo, nu kan de rode pen weer de kast in.
Veel leesplezier, en reacties zijn welkom!
Een dun boekje dit keer, met nog geen 60 kleine bladzijden. Maar tezamen vormen ze een fascinerende verkenning van een groot muziekfilosofisch thema: heeft muziek betekenis?
Het begint met een goed gekozen en veelzeggende anekdote over George Sand die regendruppels hoorde in een pas gecomponeerde prélude, terwijl Chopin dat niet zo bedoeld had. Sterker nog: hij ontkende met klem ooit concrete betekenis aan zijn muziek te verbinden.
Met dit verhaaltje als aftrap duikt Marlies de Munck diep de geschiedenis in, beginnend bij Plato’s ideeën over de relatie tussen taal (betekenis) en muziek, De invloedrijke opvattingen over de Harmonie der Sferen (een muzikale ordening van de kosmos), de Pythagoreïsche verhoudingen van trillingen, de verdere ontwikkeling van de wetenschap die tot gevolg had dat muziek verschoof naar het domein van de esthetica, de veelbesproken relatie tussen muziek en emoties, de strijd tussen aanhangers van absolute en programmatische muziek… dat alles en meer.
Voor de cursussen en lezingenserie in de bibliotheek De Mariënburg in Nijmegen kun je je nu met dit formulier inschrijven. Het is ook mogelijk meteen voor meer cursussen in te schrijven. Naar aanleiding van het ingevulde formulier neem ik zo snel mogelijk contact op om de inschrijving definitief te maken.
Dit geldt voor de cursussen Gereedschapskist van de componist, Muzikaal Verhaal, Happy New Ears en de lezingenserie Tweeluikjes. Voor de cursus Muzikaal Verhaal in Musis Arnhem is inschrijving alleen mogelijk via Musis zelf. Voor de lezingen in de serie ‘Muziek per stuk’ in de boek- en muziekhandel Het Colofon verloopt aanmelding via de winkel zelf, hoewel er altijd plek is (want grote boekhandel). Voor dezelfde lezingen in de Nijmeegse villa Saxon Holme is aanmelding niet nodig; iedereen is welkom, en met €10,- contant staat niets een mooie avond meer in de weg!
Het nieuwe seizoen begint op dinsdag 18 september met een nieuwe luisterlezing over de ‘Symphonie Fantastique’ van Berlioz uit 1830.
Om de liefde van zijn leven voor zich te winnen, componeerde Berlioz deze fantastische symfonie, gesubtiteld: ’Episodes uit het leven van een artiest’. Niet alleen werd het een wervelend horror-verhaal voor een gigantisch orkest, maar hij paste ook tal van vernieuwingen toe die van grote betekenis waren voor generaties romantische componisten.
Zoals altijd in de sfeervolle stadsvilla ‘Saxon Holme’, in de Javastraat 104A, van 19.30 uur tot 21.30 uur.
Toegang kost €10,- te betalen bij binnenkomst, aanmelden niet nodig.
Al in de eerste alinea geeft Serrien de spagaat van zijn onderneming aan: een (luister)ervaring beschrijven is ‘niet eenvoudig’ – de kern van een ervaring is letterlijk onbeschrijflijk. So far so good
In dezelfde alinea echter belooft de jonge muziekfilosoof met dit boek een methode om over ‘muzikale geluiden na te denken en te spreken’, maar in die poging is hij vind ik niet goed geslaagd. Nog los van het feit dat er van een methode geen sprake is.
De brede opzet sprak me aan: het lezen van dit boek moest een multimediale ervaring zijn, met behulp van aangereikte afspeellijsten waarop muziek uit allerlei genres en eeuwen prijkt. Serrien stelt voor deze muziek te beluisteren tijdens het lezen; dat blijkt voor mij de pure luisterervaring wat te veel te dwarsbomen, maar het idee is prikkelend.
Ook zijn pleidooi voor de dialoog over muzikale ervaringen ondersteun ik van harte; dergelijke bespiegelingen kunnen nieuwe diepten in luisterervaringen aanboren.
Zoals inmiddels bekend wordt de samenwerking van de KlankZaak met de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid komend jaar voortgezet, en zelfs uitgebreid. Even bekend zal het zijn hoe gelukkig ik ben met die samenwerking: ik zie de openbare bibliotheek als een van de belangrijke instituten én concrete plek waar cultuur, kennis en plezier in het leren samengebracht worden. Een bibliotheek ontpopt zich steeds meer als een inspirerende omgeving voor iedereen, waarin boeken nog steeds een belangrijke plaats hebben, maar niet meer de enige. En juist de bibliotheek in Nijmegen weet aan die nieuwe tendens creatief vorm te geven. Heel fijn dus om daar onderdeel van te zijn, en een bijdrage aan te kunnen leveren.
Nadat ik de laatste regels van dit boek heb gelezen, beluister ik op YouTube de enige geluidsopnamen die we van een castraat hebben, die van Alessandro Moreschi uit 1902. Vol verbijstering en een beetje ongeloof hoor ik een pathetische snikkende stem, eerder alt dan sopraan, waarin ik maar moeilijk de wereld kan terug horen die in het boek zo uitgebreid is beschreven. Na wat speurwerk lees ik op internet dat de meningen verdeeld zijn over deze opnamen: is het een stem in verval, of een zangstijl die we in onze tijd niet meer begrijpen? Nou was Moreschi 30 jaar lang eerste sopraan in de Sixtijnse kapel, in dienst van de kerk die de eerste en laatste werkgever van de ‘sopranisten’ was, en waar geen plaats was voor de virtuoze capriolen waar de grote castraten hun roem mee vergaarden in de hoogtijdagen van de Italiaanse barokopera. Die fantastische kunststukjes zijn voor onze oren voorgoed verloren gegaan, en daar kunnen we dus alleen nog maar over lezen.
Over Beethoven is genoeg geschreven. Zou je zeggen. Maar Beethoven-onderzoekers blijven nieuwe ontdekkingen doen, die leiden tot nieuwe inzichten, en dus ook tot nieuwe onthullingen. En voor een anekdote-jager als ondergetekende zijn dit leuke boeken om door te spitten, met deels bekend, maar ook onbekend materiaal dat steeds weer nieuw licht werpt op die fascinerende componisten.
Overigens, zo recent is dit boekje ook al niet meer, dus wie weet is een aantal feiten ook al weer ingehaald door nieuw onderzoek.
Maar goed, het is leuk om te lezen dat ‘Für Elise’ eigenlijk für Thérèse was gecomponeerd, en hoe dat zo kon gebeuren. Of hoe Beethoven met zijn verschillende soorten schetsboeken werkte, en hoe deze uitmondden in zijn uiteindelijke composities. En hoe één van die schetsbladen in Den Haag ligt, en de aanzet werd voor een cruciaal werk in Beethovens oeuvre.
De 13 korte leesbare verhalen geven een prachtig inkijkje in het dagelijkse leven en werken van een van die componisten die door velen tot godheid is verheven, dat maakt de aanschaf er van meer dan waard.
=&0=&
Jos van der Zanden
Uitgeversmaatschappij Haarlem – Holland
1993
In het nieuwe seizoen 2018/2019 gaat de KlankZaak de lezingen in de serie ‘Muziek-per-stuk” in Arnhem geven. Dat gaat gebeuren in boekhandel ‘Het Colofon‘ in het hart van Arnhem, die naast hun boekenassortiment ook een uitgebreide klassieke muziekafdeling heeft. Een meer dan passende plaats voor mijn KlankZaak-activiteiten dus, zodat ik heel blij ben met deze samenwerking.
Op de bovenverdieping van deze grote voormalige bioscoop is een gezellige plek met een sfeervolle piano; omgeven door boeken zullen de lezingen daar fantastisch op hun plek zijn.
De lezingen zullen maandelijks plaatsvinden, altijd op donderdagavond van 19.30 tot 21.30 uur. Aanmelden wordt op prijs gesteld, en kan bij de boekhandel zelf, via deze link.
